“Erişilebilir bir Hayatı Örüyoruz: Sesli Betimleme ve Altyazıyla Mümkün”
Sesli Betimleme ve Altyazı: Görmeyenler için Ses, Duymayanlar için Işık
Modern dünyada içerikler giderek görsel ve işitsel öğelerle zenginleşiyor. Sinema sahneleri, sosyal medya gönderileri, tiyatro performansları, dijital kampanyalar… Ancak bu zenginliğin içine herkes dahil mi? Görme veya işitme engelli bireyler için bu dünyanın kapıları ne kadar açık?
İşte bu sorunun yanıtı “erişilebilir içerik” kavramında yatıyor. Sesli betimleme ve altyazı gibi uygulamalar sayesinde göremeyen ya da duyamayan bireyler de aynı bilgiye, duygulara ve deneyime ulaşabiliyor.
Görmenin Sesi
Sesli betimleme, bir görselin ya da videonun sözlü olarak tanımlanmasıdır. Amaç, görme engelli bireyin sahneyi, karakterleri, hareketleri ve duygusal atmosferi zihninde canlandırabilmesini sağlamaktır.
Bir tiyatro sahnesinde oyuncunun suratındaki kederli ifade, bir Instagram fotoğrafında deniz kenarında yürüyen birinin gülüşü ya da bir dansçının zarif hareketleri… Görme engelli bireyler bu detaylara ses sayesinde ulaşır.
Sanatı Herkes İçin Anlaşılır Kılmak: Sesli Betimlemeden Alt Metne
Örneğin; İngiltere Kraliyet Balesi, performanslarına sesli betimleme entegre ederek bu alanın öncülerinden biri haline gelmiştir. Sanatı herkes için erişilebilir kılmak, toplumsal kapsayıcılığın temelidir.
Ülkemizde de bu konuda olumlu gelişmeler bulunmaktadır. Sakarya Üniversitesi Engelsiz Yaşam ve Destek Koordinatörlüğü, “Erişilebilir Sosyal Medya Paylaşımı Hazırlama” eğitimi düzenlediğini duyurdu. Eğitimde görsel içerikleri alt metinle desteklemek, videolara altyazı eklemek gibi erişilebilirlik adımları işlediler. Kaynak:. Engelsiz Sakarya Üniversitesi
Altyazı ve İşaret Dili: Duymanın Görünür Hali
Sesli betimleme görme engelliler için neyse, altyazı da işitme engelliler için odur. Bir videodaki diyaloğun, bir filmin arka plan seslerinin ya da bir şarkının içeriği yazıyla sunularak duyamayan bireylere aktarılması sağlanır.
Altyazılarda yalnızca konuşma değil; örneğin “[Fon müziği: Hafif piyano, arka planda yağmur sesi]” gibi detaylar da belirtilerek izleyicinin atmosferi hissetmesi sağlanır. Tiyatro ve konserlerde işaret dili tercümanları, sanatın kapsayıcılığını artırmakta kullanılır.
Sosyal Medyada Erişilebilirlik
Instagram, Facebook, X (Twitter) gibi platformlarda bir görselin “alt metni”ne (alt text) betimleme eklemek; video için altyazı seçeneği koymak; bir Reels ya da story’de konuşan kişinin ne dedigini yazmak, basit ama çok etkili adımlardır.
Erişilebilirlik bir lütuf değil, temel bir insan hakkıdır. Sanatta, medyada ve dijital ortamda kimsenin dışarıda kalmaması için bu uygulamalar şarttır.
Erişilebilir Bir Dünya Mümkün
Bugün paylaştığınız bir fotoğrafı betimlemek, bir videoya altyazı eklemek; birinin görmesini ya da duymasını sağlayabilir. İşte bu nedenle her içerik üreticisi, STK, sanatçı, yerel yönetim ya da sosyal medya kullanıcısı, bu duyarlılığı taşımalı.
